Lwów, Ukraina

Lwów

Założone w 1251 roku przez króla Rusi, Daniela Halickiego z dynastii Rurykowiczów, miasto powstało na miejscu wcześniejszej małej osady i otrzymało nazwę od imienia syna założyciela, Lwa. Po śmierci Daniela w 1272 roku, stało się stolicą Rusi Halicko-Włodzimierskiej.

Ukraina. Lwów – co zobaczyć na miejscu.

W 1340 roku, na podstawie umowy, król Polski Kazimierz Wielki przejął miasto, nadając mu prawa magdeburskie w 1356 roku i zapewniając mieszkańcom – Polakom, Rusinom, Ormianom, Żydom i Tatarom – prawo do zachowania swoich praw i wyznań religijnych.

W 1370 roku miasto zostało włączone do Węgier przez Ludwika I Węgierskiego, a po 18 latach Jadwiga Andegaweńska przywróciła je do Królestwa Polskiego.

Od 1772 roku, będąc częścią zaboru austriackiego, miasto było stolicą Królestwa Galicji i Lodomerii. W 1867 roku, po uzyskaniu autonomii przez Galicję, miasto, zarządzane głównie przez Polaków, stało się ważnym centrum polskiego ruchu niepodległościowego oraz miejscem kształtowania się nowoczesnej ukraińskiej tożsamości narodowej.

Po wstępnych próbach współpracy, w ostatnich dekadach XIX wieku i na początku XX wieku, relacje polsko-ukraińskie pogorszyły się, zwłaszcza po pełnej polonizacji Uniwersytetu Lwowskiego, ograniczeniu ukraińskiego szkolnictwa i udziału Ukraińców w administracji państwowej.

Po zakończeniu pierwszej wojny światowej i upadku monarchii Austro-Węgier, 1 listopada 1918 r., ukraińscy politycy ogłosili we Lwowie utworzenie Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej.

W rezultacie walk polsko-ukraińskich, które trwały do 21 listopada, miasto przeszło pod kontrolę polską. Następnego dnia doszło do pogromu Żydów, który pochłonął życie około 70 osób, a kilkaset zostało rannych. 15 marca 1923 roku Rada Ambasadorów definitywnie przyznała Lwów i Galicję Wschodnią Polsce.

W okresie międzywojennym, Lwów zajmował miejsce trzeciego co do wielkości miasta w Polsce i był jednym z ważnych centrów kultury, nauki oraz sztuki. W 1931 roku, populacja miasta składała się z ponad 63% Polaków, 24% Żydów i niemal 8% Ukraińców.

Sytuacja przedstawiała się inaczej w całej Galicji Wschodniej (Małopolsce Wschodniej), gdzie Polaków było poniżej 40%, a Ukraińców blisko 53%. W obszarach wiejskich, z dala od większych miast, odsetek mieszkańców mówiących po ukraińsku lub „rusku” często przekraczał 90%.

We wrześniu 1939 roku, Lwów przeszedł pod okupację radziecką, a po ataku Niemiec na ZSRR, został włączony do Generalnego Gubernatorstwa jako główne miasto Dystryktu Galicja. Przed odwrotem Armii Czerwonej, w dniach 24-26 czerwca 1941 roku, NKWD dokonało masakry około 7 tysięcy Polaków i Ukraińców w więzieniach „Brygidki”, przy ul. Łąckiego oraz na Zamarstynowie.

Cmentarz Łyczakowski Lwów

W reakcji, po zajęciu Lwowa przez Wehrmacht, doszło do pogromu ludności żydowskiej, oskarżanej o współpracę z komunistami, inspirowanego i zorganizowanego przez Niemców oraz ukraińskich nacjonalistów, z udziałem niektórych mieszkańców miasta.

W wyniku dwóch pogromów, na początku i pod koniec lipca, zamordowano co najmniej 2 tysiące Żydów, a łącznie z akcjami Einsatzgruppen, które trwały do 16 lipca, liczba ofiar mogła osiągnąć 7 tysięcy.

W ostatnim dniu czerwca 1941 roku, ukraińscy nacjonaliści z frakcji banderowskiej OUN podjęli w Lwowie nieudaną próbę proklamowania własnego państwa sojuszniczego III Rzeszy.

Z aprobatą metropolity Andrija Szeptyckiego, ogłoszono niepodległość i utworzono rząd Jarosława Stećki. Członkowie tego rządu zostali aresztowani przez Gestapo w ciągu dwóch tygodni. W wrześniu trafili do więzienia w Spandau, a Stećko i Stepan Bandera zostali ostatecznie osadzeni w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen.

16 sierpnia 1945 roku komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, w wyniku ustaleń konferencji jałtańskiej, podpisał umowę z ZSRR, na mocy której Lwów wszedł w skład Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Do 1959 roku ponad 100 tys. Polaków mieszkających we Lwowie zostało wysiedlonych, głównie na tzw. ziemie odzyskane, a ich miejsce zajęli Ukraińcy z Polski i osadnicy z ZSRR.

W 1946 roku zamknięto wszystkie katolickie świątynie w mieście, z wyjątkiem katedry przy rynku i dwóch mniejszych kościołów parafialnych. NKWD zlikwidowało Kościół greckokatolicki, włączając go do rosyjskiej cerkwi i aresztowało wszystkich jego biskupów oraz 800 księży.

W wyniku intensywnej industrializacji, do końca lat 80. liczba mieszkańców miasta wzrosła do prawie 800 tysięcy. Dane ze spisu ludności z 2001 roku wskazują na obecność około 6 tysięcy Polaków, niemal 65 tysięcy Rosjan i 725 tysięcy Ukraińców.

W ostatnich latach, mieszkańcy Lwowa upamiętnili ukraińskich nacjonalistów, nadając ulicom ich imiona, takie jak: Stepan Bandera, Roman Szuchewycz, Dmytro Doncow i Jarosław Stećko.

Jednakże, w Lwowie można również znaleźć ulice nazwane na cześć takich postaci jak: Jacek Kuroń, Stefan Banach, Oskar Kolberg, Tadeusz Kościuszko, Jan Matejko, Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz oraz wielu innych Polaków.