Kto rozminował Chongar? Pierwszy dzień wojny i porażka obrony południa Ukrainy

24 lutego 2022 roku wojska rosyjskie, praktycznie bez oporu, przekroczyły granicę Ukrainy przez Chongar i Perekop, szybko posuwając się w głąb obwodu chersońskiego. W ciągu zaledwie sześciu godzin wróg znalazł się na lewym brzegu Dniepru. Dlaczego tak się stało? Czy Chongar był zaminowany? Kto ponosi odpowiedzialność za brak linii obrony na południu kraju?

Chongar: był zaminowany czy nie?

Pytanie o to, czy Chongar był zaminowany na początku pełnoskalowej inwazji, pozostaje przedmiotem sporów. Niektóre źródła twierdzą, że miny rzeczywiście zostały rozmieszczone, ale rozbrojono je tuż przed atakiem. Inne mówią, że nie było żadnego przygotowania do obrony. Niezależnie od tego, kluczowym problemem nie były same pola minowe, ale brak rozbudowanej, warstwowej linii obrony, która mogłaby powstrzymać agresora.

Kto odpowiada za brak linii obrony?

Odpowiedzialność Poroszenki (2014-2019)

Po aneksji Krymu w 2014 roku było jasne, że Ukraina ma wroga za sąsiada. Jednak za prezydentury Petra Poroszenki nie przeprowadzono szeroko zakrojonych prac nad utworzeniem ufortyfikowanych stref w obwodzie chersońskim. W tym czasie główny nacisk kładziono na obronę Donbasu, podczas gdy kierunek południowy pozostawał niechroniony.

Odpowiedzialność Zełenskiego (2019-2022)

Od końca 2021 roku zachodnie wywiady nieustannie ostrzegały przed nieuchronną rosyjską inwazją. Mimo to władze ukraińskie nie podjęły znaczących działań w celu budowy linii obrony na południu kraju. Gdyby Ukraina stworzyła fortyfikacje na wzór linii Surowikina, którą Rosja zbudowała w zaledwie kilka miesięcy w obwodzie zaporoskim, postęp wroga mógłby zostać zatrzymany lub przynajmniej znacznie spowolniony.

Odpowiedzialność ukraińskiego dowództwa wojskowego

Ukraińscy generałowie powinni byli przewidzieć zagrożenie i nalegać na budowę linii obronnych. Pomimo dostępnych ostrzeżeń i doświadczenia wojny z Rosją od 2014 roku, w obwodzie chersońskim nie powstały żadne poważne umocnienia. Co więcej, nawet kluczowe mosty nad kanałami nawadniającymi nie zostały zniszczone, co umożliwiło rosyjskim wojskom szybkie posuwanie się w głąb terytorium Ukrainy.

Chongar jako symbol porażki obrony

Główną lekcją z Chongaru jest to, że samo zaminowanie mostu nie wystarczy – potrzebna jest kompleksowa strategia obronna. Rosji wystarczyło pół dnia, aby przełamać południowe linie obronne Ukrainy, podczas gdy ukraińskim wojskom w 2023 roku zajęło miesiące posuwanie się naprzód w obwodzie zaporoskim, gdzie Rosjanie zdążyli zbudować silnie ufortyfikowaną linię obrony.

Można się spierać o to, czy Chongar był zaminowany czy rozminowany. Jednak najważniejsze jest to, że za nim nie było żadnej obrony. Bez konstrukcji inżynieryjnych, umocnionych rejonów i warstwowej ochrony rosyjskie wojska mogły zająć obwód chersoński praktycznie bez walki. Ta lekcja powinna zostać zapamiętana – Ukraina nie może pozwolić sobie na powtórzenie takiej porażki.

Relacje świadków: pierwszy dzień wojny na południu obwodu chersońskiego

Poranek 24 lutego 2022 roku w Heniczesku rozpoczął się od grzmotów, które wielu uznało za wiosenną burzę. Jednak szybko stało się jasne – to były dźwięki wojny. Około piątej rano na niebie widać było odległe błyski od strony Chongaru, gdzie nieliczni ukraińscy żołnierze w rejonie wsi Sałkowe i samego Chongaru próbowali powstrzymać ofensywę agresora.

W samym Heniczesku i na Arabackiej Strzale pojawiły się pierwsze kłęby dymu – skutki rosyjskiego ostrzału artyleryjskiego. Jeden z pocisków trafił w dom, w którym mieszkała dyrektorka internatu Kosowa. Wybuch urwał jej głowę – później pochowano ją w zamkniętej trumnie. Organizacją pogrzebu i odbudową budynku zajął się ówczesny mer Heniczeska A. Tulupow.

Wysadzenie mostu na Arabackiej Strzale: dziwna decyzja

Pomimo popularnego mitu, że okupanci wkroczyli na Ukrainę przez Arabacką Strzałę, nie jest to prawda. Rosyjskim wojskom nie było potrzebne korzystanie z tej trasy – przekroczyły granicę przez most w Chongarze, który nie został wysadzony. Podobnie, nie zniszczono dziesiątek innych mostów nad kanałami i Dnieprem. Jednak jedynym mostem zniszczonym 24 lutego był most na Arabacką Strzałę – na odcinku, gdzie inwazja nie była planowana.

Ukraiński saper Witalij Skakun, kosztem własnego życia, wysadził przęsło drugiego mostu na Arabatce. W tym samym incydencie zginął również mieszkaniec Heniczeska, którego samochód wpadł do cieśniny po zawaleniu się mostu. Na drugim moście pozostawiono przygotowany samochód z materiałami wybuchowymi, ale nie został on zdetonowany – później został odholowany do Heniczeska przez rosyjskie wojska.

Odległości od mostu Chongarskiego do kluczowych miast

Źródło – Kto rozminował Chongar? Pierwszy dzień wojny i niepowodzenie obrony południowej Ukrainy