Ukraińscy uchodźcy w Polsce będą mieli możliwość ubiegania się o specjalne pozwolenie na pobyt. Nowy dokument stanie się dostępny od roku 2025.
Zmiany w specustawie, które weszły w życie 1 lipca 2024 roku, otwierają nową drogę legalizacji dla Ukraińców podlegających czasowej ochronie w Polsce. Zgodnie z informacjami Urzędu do Spraw Cudzoziemców, od 2025 roku Ukraińcy będą mogli ubiegać się o specjalną kartę czasowego pobytu (CUKR) wyłącznie poprzez specjalny portal internetowy – donosi polinst.kyiv.ua.
Przewiduje się, że specjalna karta pobytu czasowego (CUKR) pozwoli Ukraińcom, którzy obecnie korzystają ze statusu UKR (ochrony tymczasowej), na legalne mieszkanie i pracę w Polsce przez okres 3 lat. Osoby posiadające kartę CUKR będą cieszyć się tymi samymi prawami, co inni cudzoziemcy przebywający w Polsce na podstawie standardowego zezwolenia na pobyt. Proces wydawania takiego dokumentu będzie uproszczony i będzie zawierał informację o wcześniejszym posiadaniu statusu UKR. Możliwość otrzymania karty CUKR będzie również dostępna dla dzieci.
Choć nowe zezwolenie na pobyt ma zastąpić tymczasową ochronę, nie wszyscy uchodźcy będą mogli je uzyskać. Kryteria będą następujące:
- osoby posiadające aktywny status UKR na dzień 4 marca 2024 r.;
- który w dniu złożenia dokumentów do uzyskania karty CUKR będzie posiadał status UKR;
- osoby posiadające nieprzerwanie aktywny status UKR od minimum 365 dni.
Zgodnie z wymogami specjalnej ustawy wszyscy uchodźcy ukraińscy będą musieli zaktualizować swoje dane w lokalnej administracji. Konieczne będzie podanie danych z paszportu zagranicznego. Obecnie w Polsce uchodźcy z Ukrainy mogą zalegalizować swój pobyt w tym kraju na dwa sposoby: uzyskanie statusu ochrony czasowej (rejestracja numeru PESEL UKR) oraz uzyskanie karty pobytu czasowego (karta pobytu) na tych samych podstawach, co w przypadku inni cudzoziemcy w Polsce.
Trzeci sposób, który polega na pobycie czasowym po otrzymaniu statusu ochrony tymczasowej – karta CUKR – stanie się dostępny od roku 2025. Eksperci z Fundacji “Ukraiński Dom” ostrzegają, że przejście na nową kartę dla ukraińskich uchodźców niesie ze sobą pewne wady. Zmiana statusu PESEL UKR na CUKR skutkuje utratą wszelkich świadczeń wynikających ze specjalnego statusu ochrony tymczasowej. “Osoby te tracą na przykład możliwość korzystania z bezpłatnych usług medycznych oferowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia,” wyjaśnia Oksana Pestrykova z Centrum Wsparcia Domu Ukraińskiego.
Jeżeli osoba posiadająca kartę CUKR rozpocznie pracę, będzie miała możliwość korzystania z usług medycznych NFZ. Będzie to jednak możliwe dzięki ubezpieczeniu zdrowotnemu finansowanemu z wynagrodzenia, a nie dzięki ochronie tymczasowej. „Zmiana numeru PESEL z UKR na CUKR bez możliwości podjęcia pracy oznacza faktyczną utratę” – wyjaśnia ekspert.
Karta pobytu będzie ważna przez trzy lata i umożliwi jej posiadaczowi podjęcie pracy w Polsce bez potrzeby dodatkowego zezwolenia. Osoby posiadające kartę pobytu CUKR będą musiały w ciągu 15 dni powiadomić wojewodę o zmianie adresu zamieszkania. Posiadacze karty CUKR będą mieli te same prawa co cudzoziemcy z kartą stałego pobytu, jednak będą mogli wyjechać z Polski na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy bez ryzyka utraty zezwolenia na pobyt.